УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар Үйлдвэрлэл технологийн паркийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ. УИХ-ын Тамгын газраас тус хуулийн хэрэгжилтэд үр дагаврын үнэлгээ хийж, хангалтгүй гэж дүгнэжээ. Төсөлд дараах зохицуулалтыг тусгажээ. Үүнд  

• Үйлдвэрлэл технологийн паркийн талаарх төрийн болон орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын бүрэн эрхийг тодорхойлсон
• Паркийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл олгох, сунгах, түдгэлзүүлэх, сэргээх, хүчингүй болгохтой холбоотой харилцааг зохицуулсан
• Паркийн удирдлага, нэгжийн эрх зүйн байдал, үйл ажиллагааны талаар тусгасан
• Паркийн үйл ажиллагаанд хориглох зүйл, хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлагын зохицуулалтыг тусгасан  

                  Дараа нь Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2023 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2024-2025 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Засгийн газрын өрийн удирдлагын 2023-2025 оны стратегийн баримт бичиг батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэв. Үүний танилцуулгад дараах мэдээллийг багтаажээ.  

Хүснэгт № 1. Улсын нийт гадаад өрийн статистик, 2019-2021 онд /сая ам.доллар/

Хүснэгт № 2. Засгийн газрын өр, 2019-2021 онд, тэрбум.төгрөг

Хүснэгт №2. Монгол Улсын Нэгдсэн төсвийн 2023 оны Төсвийн хүрээний мэдэгдэл/тэрбум төгрөгөөр/

                Монгол Улсын 2023-2025 оны төсвийн орлогын төсөөллийг Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хууль, Төсвийн тухай хууль, макро эдийн засгийн үндсэн үзүүлэлтүүдийн төсөөлөлд тулгуурлан боловсруулжээ.   

Хүснэгт №11. Төсвийн нийт орлогын дүн /тэрбум төгрөг/

            Эх үүсвэр: Сангийн яам

               Үргэлжлүүлэн Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай Монреалийн протоколд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн төсөлтэй хамт өргөн мэдүүлсэн Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцлээ. Хуулийн төсөл нь 1 зүйлтэй. Үүнд “Озоны үе давхаргыг хамгаалах тухай” Венийн конвенцийн “Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай” Монреалийн Протоколын Кигалийн нэмэлт, өөрчлөлтөд нэгдэн орсныг Монгол Улсын Засгийн газрын өргөн мэдүүлснээр соёрхон батлах”-аар тусгасан. Хуулийг баталснаар дараах нөхцөлийг бүрдүүлнэ гэж үзжээ.

• Дэлхийн дулааралд нөлөөлөх чадвар өндөртэй бодисын тодорхойлолтыг хуульчилна.
• Озон задалдаг бодис болон дэлхийн дулааралд нөлөөлөх чадвар өндөртэй бодисын импортын тоо хэмжээ хуваарилах зохицуулалт бий болж, арга зүйг тодорхойлох эрх зүйн үндэслэл бий болно
• Хөргөлт, агааржуулалтын систем бүхий барилгын төслийг заавал байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээнд хамруулах буюу нэг талаас төсөл хэрэгжүүлэгчийг эдийн засгийн эрсдлээс хамгаалах, нөгөө талаас Монреалийн Протоколын хэрэгжилтийг хангах нөхцөл сайжирна
• Озон задалдаг бодис болон дэлхийн дулааралд нөлөөлөх чадвар өндөртэй бодис, тэдгээрийг орлуулах бодисыг юүлэх, дахин боловсруулах, тоног төхөөрөмжийг цэнэглэх зэрэг засвар үйлчилгээг мэргэшсэн тусгай эрхтэй байгууллага үзүүлдэг байх зохицуулалт бий болно.
• Байгаль орчны чиглэлээр тэр дундаа озон задалдаг бодис болон дэлхийн дулааралд нөлөөлөх чадвар өндөртэй бодис, тэдгээрийг орлуулах бодисыг агуулсан бүтээгдэхүүн, тоног төхөөрөмж импортлох, худалдах зөвшөөрөл олгоход хураамж авах зэрэг эрх зүйн үндэслэл бий болно.

“Ажлаа мэддэггүй” гэж шүүмжлүүлэв

                  Байнгын хорооны хуралдаанаар дараа нь Хүнсний аюулгүй байдлыг хянах өнөөгийн тогтолцоо, төсвөөс зарцуулсан хөрөнгийн үр дүнгийн талаарх Үндэсний аудитын газраас гүйцэтгэсэн аудитын тайланг хэлэлцэв. Төсвийн байнгын хорооны дарга Ч.Хүрэлбаатар аудитын байгууллагын ажилтныг асуултад тодорхой хариулахгүй, ажлаа мэдэхгүй байгааг энэ үеэр ихээхэн шүүмжилсэн. Тухайлбал, Үндэсний аудитын газрын ажилтан 22 арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр төсвийн тодотголын төсөл боловсруулсан ч УИХ үүний 12-ыг нь хассан гэж хэлсэн. Энэ нь худлаа буюу тухайн төсөл, арга хэмжээнүүдийг Сангийн яаман дээр хянаад, хассаныг гишүүн Ч.Хүрэлбаатар тодотгож, парламентад хүндэтгэлгүй хандаж байгааг шүүмжлэв.   

 Аудитын үр дүнгээр дараах ерөнхий дүгнэлтийг Төрийн аудитын төв байгууллага гаргажээ. Үүнд: 

• Хүнсний аюулгүй байдлын талаар төрөөс баримтлах бодлогын зорилт бүрэн хэрэгжээгүй, хуулиар тогтоосон эрх зүйн зарим актуудыг батлаагүй, засгийн газар, яамд чиг үүргээ бүрэн хэрэгжүүлж ажиллаагүй байна. 
• Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарт босоо болон хөндлөн тогтолцоонд бодлогын  уялдаа хангагдаагүй байна. 
• Гол нэрийн хүнсний бүтээгдэхүүнийг дотоодын үйлдвэрлэлээр бүрэн хангаж чадаагүй, импортын хамаарал 42.1 хувь буюу хүнсний бие даасан байдал алдагдсан байна.  
• Хүнсний аюулгүй байдлын талаар төрөөс баримтлах урт, дунд, богино хугацааны бодлогын баримт бичигт хэрэгжүүлэх арга хэмжээний шалгуур үзүүлэлт, суурь болон хүрэх түвшинг оновчтой тусгаагүйгээс бодлогын хэрэгжилт хангалтгүй, үр дүнд хүрээгүй байна.  
• Хүнсний сүлжээний бүх үе шатны нэгдсэн бүртгэл, хяналт мэдээллийн нэгдсэн тогтолцоо байхгүй, хяналтын байгууллагууд Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлын тухай хуульд заасан мэдээллийн санг бүрдүүлэх ажил хангалтгүй байна. 
• Хүнсний аюулгүй байдлыг хангахад чиглэсэн үндэсний хөтөлбөрүүдийг батлахдаа санхүүжилтийн эх үүсвэрийг нарийвчлан тусгаагүйгээс хэрэгжих нөхцөл бүрдээгүй, тухайн жилд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн төсөл, арга хэмжээнд шаардагдах хөрөнгийг улсын төсөвт бүрэн тусгадаггүй, нэн шаардлагатай зарим ажлын санхүүжилтийг гадаадын зээл, тусламжаар шийдвэрлэсэн хэдий ч төсөл, хөтөлбөрийн үр дүнг тооцож хяналт тавих ажил дутмаг байна.
• Хүнсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Кодексын үндэсний зөвлөл нь орон тооны бус, тогтвортой үйл ажиллагаа явуулахгүй байгаагаас олон улсын стандартыг нэвтрүүлэх ажил цаг хугацаандаа хийгдээгүй, улсын хэмжээнд салбарын удирдлага, зохион байгуулалтыг хангах асуудал дутагдалтай байгаа.  

                Аудитын тайлан, дүгнэлттэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Х.Баделхан, Д.Өнөрболор,  Ж.Батжаргал, Ц.Сандаг-Очир, Х.Булгантуяа нар асуулт асууж, санал хэлэв. Тухайлбал, гишүүн Х.Баделхан ХХААХҮЯ-ны урсгал зардлаас нийтдээ 182.4 тэрбум төгрөгөөр найман хөтөлбөр санхүүжүүлснийг танилцуулгад дурдсаныг онцлоод эдгээр хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилт, зөрчил дутагдал илэрсэн эсэх, гадаадын зээл, тусламжийн хүрээнд гүйцэтгэсэн ажлын үр дүнгийн талаар, гишүүн Д.Өнөрболор аудитын тайлангаас харахад олон жилийн ужгирсан зөрчилтэй асуудлыг маш сайн гаргаж ирснийг онцлоод хүнсний аюулгүй байдлын лабораториуд нь хүнсний бүтээгдэхүүнийг олон улсын түвшинд хүлээн зөвшөөрөгдөхөөр шинжилж чадах байгаа талаар лавлаж байлаа.

            Мөн УИХ-ын гишүүн Ц.Сандаг-Очир хүнсний салбарт 2018 онд нийтдээ 285 тэрбум, 2019 онд 286 тэрбум, 2020 онд 198 тэрбум төгрөгийг гадаадын зээл тусламж, улсын төсөв, бусад эх үүсвэрээс зарцуулсан дүн мэдээ байхад төсвийн зарцуулалт, үр дүнд хяналт тавьдаггүй  шалтгааны талаар, гишүүн Х.Булгантуяа импортоос хамааралтай хүнстэй улсын хувьд цаашид хүнсний аюулгүйн байдлын талаарх өдөр тутмын хяналт, шалгалтыг ямар байгууллага хийх, хүн амын хүнсний аюулгүй байдал, эрүүл хүнсний  ойлголт мэдлэгийг иргэдэд түгээх талаар авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар тодруулж байлаа. 

            Хуралдааны төгсгөлд Монголын Үндэсний олон нийтийн радио, телевизийн 2017-2020 оны улсын төсвийн санхүүжилтийн хэрэгжилт, үр нөлөөний талаарх Үндэсний аудитын газраас гүйцэтгэсэн аудитын тайланг хэлэлцлээ. “МҮОНРТ-ийн 2017-2020 оны улсын төсвийн санхүүжилтийн хэрэгжилт, үр нөлөө” сэдэвт аудитыг ҮАГ-аас хийжээ. Ингээд "Монголын үндэсний олон нийтийн радио, телевизийн үйл ажиллагаанд мөрдөх эрх зүйн актуудын нийцэл, дотоод хяналт, засаглалын үйл ажиллагаа хангалтгүй байна. Түүнчлэн Монголын үндэсний олон нийтийн радио, телевизийн санхүүгийн нөөцийн төлөвлөлт, санхүүжилтийн ил тод байдал хангалтгүй" гэж дүгнэжээ.