Бидний шаардаж буй зүйл бол тэтгэврийн насны иргэдийн санхүүгийн тэгш байдал, амьдралын баталгааг хангасан, хууль ёсны хүрээнд орших боломжийг сэргээх явдал юм. 

Тэтгэврийн хэмжээг инфляцын түвшинтэй уялдуулан нэмэх нь зөвхөн эдийн засгийн үндэслэлтэй бус, мөн хууль эрх зүйн хувьд ч суурьтай шаардлага юм. Мөн зээлийг хуучнаар олгож зээлийн хүүг бууруулахыг шаардаж байна.

Үүнийг дараах хууль, бодлогын баримт бичгүүд болон олон улсын жишээ, зарчимд тулгуурлан нотлож байна.

ШААРДЛАГА 1: ТЭТГЭВРИЙГ ИНФЛЯЦИТАЙ УЯЛДУУЛАН НЭМЭХ

1. Монгол Улсын Үндсэн хууль (1992) 14 дүгээр зүйл,

 1-р хэсэг: “Хууль, шүүхийн өмнө хүн бүр эрх тэгш байна.” 

Инфляцын үед тэтгэврийн хэмжээ бодит худалдан авах чадвараа алдвал энэ нь нийгмийн тэгш бус байдлыг гүнзгийрүүлж, Үндсэн хуулийн зарчимд харшилж болзошгүй.

2. Нийгмийн даатгалын тухай хууль 35 дугаар зүйл. Тэтгэврийн хэмжээг тогтоох, нэмэгдүүлэх “Тэтгэврийн хэмжээг инфляц, хөдөлмөрийн хөлсний өсөлт, эдийн засгийн нөхцөл байдалд үндэслэн нэмэгдүүлж болно.” 

— Энэ заалт нь инфляцын нөлөөг харгалзан үзэхийг шууд хуульчилсан байна.

3. Монгол Улсын Засгийн газрын 2017 оны 01 дүгээр тогтоол “Тэтгэврийн доод хэмжээг амьжиргааны доод түвшинтэй уялдуулан шат дараатай нэмэгдүүлэх” гэж заасан. — Энэ нь амьжиргааны өртөг, үнэ өсөлт, инфляц зэрэгтэй уялдуулан бодлогын түвшинд тэтгэврийн нэмэгдлийг зохицуулах үндэс болдог.

4. Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын (ILO) зөвлөмж ILO-ны 102 дугаар конвенц болон 202 дугаар зөвлөмж нь: “Нийгмийн хамгааллын шимтгэлээр олгогдох тэтгэврийн хэмжээг тогтвортой байлгахын тулд инфляцыг харгалзан үнэлгээ хийх ёстой” гэж заадаг. — Монгол Улс эдгээр зарчмыг хүлээн зөвшөөрсөн гишүүн орон тул олон улсын эрх зүйн үүрэгтэй уялдана. 

 5. Инфляцын эсрэг хамгаалалт нь Хүний эрхийн нэг хэсэг • НҮБ-ын Хүний эрхийн тунхаглалын 25-р зүйл: “Хүн бүр өөрийн болон гэр бүлийнхээ эрүүл мэнд, сайн сайхан байдалд хүрэхэд хангалттай амьжиргааг эдлэх эрхтэй.” 

• Бодит амьжиргаанд нөлөөлөхүйц инфляцын нөхцөлд тэтгэврийг нэмэхгүй байх нь энэ эрхийг зөрчиж байна.

Тэтгэврийн хэмжээг инфляцтай уялдуулан нэмэгдүүлэх нь: • Үндсэн хуулийн эрх тэгш байдал, нийгмийн хамгааллын зарчмыг хангах, 

• Нийгмийн даатгалын тухай хуульд нийцэх, 

• Засгийн газрын бодлогын хэрэгжилтийг хангах,

 • Олон улсын хэм хэмжээг биелүүлэх эрх зүйн шаардлагатай.

ШААРДЛАГА 2: ТЭТГЭВРИЙН ЗЭЭЛИЙН ХҮҮГ БУУРУУЛЖ, ХУУЧИН НӨХЦЛӨӨР НЬ ОЛГОХ

Монгол Улсад тэтгэврийн насны иргэдийн амьжиргааны баталгааг хангах, хүний эрхийг зөрчихгүй байх, санхүүгийн хүртээмжтэй үйлчилгээ авах тэгш боломжоор хангах зорилгоор тэтгэврийн зээлийг хэвийн олгох нөхцөлийг бүрдүүлэх, зээлийн хүүгийн хувь хэмжээг бууруулах шаардлагатай гэж үзэж байна. 

Хууль эрх зүйн үндэслэл: 

1. Монгол Улсын Үндсэн хууль • 16 дугаар зүйлийн 1, 2, 4 дэх хэсэгт зааснаар:

 • Хүн бүр эрх тэгш, эдийн засгийн амьдралд тэгш оролцох эрхтэй; • Нийгмийн хамгаалалд хамрагдах, өндөр нас, хөдөлмөрийн чадвараа алдсан тохиолдолд тэтгэвэр, тэтгэмж авах эрхтэй. → Тэтгэврийн зээлийг олгохгүй байх нь эдгээр үндсэн эрхийг зөрчиж болзошгүй. 

2. Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал, НҮБ-ын Ахмад настны эрхийн зарчим 

• Ахмад настнууд нийгмийн үйлчилгээ, санхүүгийн үйлчилгээ авах боломжтой байх ёстой. 

• Санхүүгийн тэгш боломж олгохгүй байх нь ялгаварлан гадуурхалт болно. 

3. Монгол Улсын Банкны тухай хууль болон Монголбанкны тухай хууль • Монголбанк нь мөнгөний бодлогоо хэрэгжүүлэхдээ санхүүгийн хүртээмжийг хангах, иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах үүрэгтэй (9.1.5, 6.1.1). → Тэтгэврийн зээлийг огт зогсоох нь эдийн засгийн эрхийг хязгаарлаж байгаа хэлбэр юм. 

4. Нийгмийн даатгалын тухай хууль, Тэтгэврийн даатгалын тухай хууль • Тэтгэвэр нь тухайн иргэний урьд хийсэн шимтгэлийн үндсэн дээр бодогддог хувь хүний өмч. Энэ орлогоор зээл авах нь иргэний өөрийн санхүүгийн эрх.

 5. Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хууль

 • Санхүүгийн байгууллага хэрэглэгчдэд шударга, ил тод, хүнд сурталгүй үйлчилгээ үзүүлэх үүрэгтэй. 

2.1 Шаардлага: 

2.1.1. Тэтгэврийн зээлийг хэвийн олголтод эргэн оруулах. • Иргэдийн өөрийн хүсэл, чадавх дээр үндэслэн зээл олгохыг хориглохгүй байх. 

2.1.2. Тэтгэврийн зээлийн хүүг бууруулах бодлого хэрэгжүүлэх. • Зээлийн хүүг зах зээлийн бус, нийгмийн халамжийн уян хатан нөхцөлд нийцүүлэх. 

• Ахмад настанд зориулсан тусгай хүүтэй зээлийн бүтээгдэхүүнийг хуульчлах.